Lịch sử xã Hồng Sơn, huyện Đô Lương đến năm 2013

Cùng bạn đọc

          Bạn đọc thân mến !

          Bài viết này đã được đăng trên Blog Yahoo cách đây 4 năm, sau khi Yahoo đóng cửa Blog thì được chuyển sang blogspot google. Từ đó đến nay, bài viết đã được bổ sung, chỉnh sửa rất nhiều lần.

          Chắc việc chỉnh sửa nhiều lần đã làm cho bạn đọc cảm thấy khó chịu. Tôi thành thật xin lỗi các bạn; viết lịch sử cho xong 1 lần rất khó, vì tư liệu không có đủ mà phải cóp nhặt rải rác. Vừa viết chúng tôi vừa thu thập thêm tư liệu, sự kiện; tìm hiểu, chỉnh sửa làm sao cho chính xác nhất, phong phú nhất.

          Đến nay thì bài viết này xem như đã hoàn chỉnh; phong phú về tư liệu, sự kiện (từ đầu Thế kỷ XVII đến nay - hơn 400 năm). Tất cả sự thay đổi về địa lý, chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội qua các thời kỳ đều được thể hiện trong bài viết. Bài viết này đã được sử dụng trong cuốn sách “Lịch sử Đảng bộ và nhân dân xã Hồng Sơn”.

          Ngày17/7/2014, Đảng ủy xã Hồng Sơn đã long trọng tổ chức ra mắt và giới thiệu cuốn sách “Lịch sử Đảng bộ và nhân dân xã Hồng Sơn” để cán bộ, đảng viên và nhân dân có điều kiện tìm hiểu về lịch sử quê hương.

          Vui mừng kính báo cùng bạn đọc.

                                     Ngày 20 tháng 7 năm 2014

Các chi họ Phạm Ngọc, Phan Đăng và Hoàng Văn ở xã Hồng Sơn

         Năm Nhâm Thìn niên hiệu Quang Hưng thứ 15 (1592), khi nhà Mạc bị đánh bại ở Thăng Long, phải rút chạy lên Cao Bằng; hầu hết con cháu họ Mạc phải ly tán và đổi ra các họ khác để lánh nạn. Ở Nghệ An nay đã biết được 185 chi họ Mạc đổi ra họ khác, trong đó xã Tiên Nông có ít nhất 3 chi họ là: Phạm Ngọc, Phan Đăng và Hoàng Văn thuộc phái hệ thế tử Mạc Mậu Giang.

Các chi họ Tăng ở xã Hồng Sơn

Họ Tăng là một họ lớn. Thủy tổ là Tăng Nhuận Tử nguyên người bắc quốc, ở quận Thiên Thủy, tháng 5 năm 1407 theo tướng Liễu Thăng sang nước An Nam để truy đuổi tàn quân nhà Hồ. Sau khi cha con Hồ Quý Ly bị bắt ở cửa biển Kỳ La Hà Tĩnh, đơn vị của ông Tăng Nhuận Tử đóng quân tại phủ Diễn Châu; Tăng Nhuận Tử lấy vợ tại thôn Đông Hạnh, xã Đào Kiếm (sau đổi là Đài Hoa), tổng Cao Xá (nay là xã Diễn Quảng).

Các chi họ Nguyễn ở xã Hồng Sơn

Một số chi họ Nguyễn ở xã Hồng Sơn:   

 
Họ Nguyễn Doãn xóm 5, xã Hồng Sơn

I. NGUỒN GỐC

Lịch sử thôn xã có quan hệ mật thiết với lịch sử các dòng họ.

1/ Sơ lược lịch sử xóm 5 xã Hồng Sơn

Xóm 5 xã Hồng Sơn nay, thời các vua Hùng dựng nước gọi là Kẻ Mủi; người Việt cổ đã từng sinh sống trong các hang động của dãy núi Chẩm Tụy ; thời Hậu Lê gọi là thôn Đồng Mội. Thôn Đồng Mội xưa kia dân tập trung ở vùng Lèn Muội bây giờ; thời cuộc khởi nghĩa Nguyễn Xuân Ôn thất bại (Đinh Hợi - 1887), Nguyễn Xuân Ôn, Nguyễn Xuân Thành đều bị bắt; ông Tấc Hai bị sát hại, ông Tấc Bảy bị bắn chết. Thực dân Pháp truy lùng, bắn giết, đốt phá các cơ sở của cuộc khởi nghĩa. Ở Phật tự, chùa và đình của thôn Đồng Mội bị đốt phá tan hoang (nhân dân sau này còn nhớ mãi và gọi vùng đất ấy là Chùa Cộ); nhân dân Đồng Mội bỏ chạy tán loạn, dần dần lại hội tụ tới vùng đất này (xóm 5 bây giờ) và đổi gọi là thôn Đồng Lạc. Thôn Đồng Mội xưa kia thuộc xã Tiên Nông, huyện Đông Thành; đến năm Thành Thái thứ 10 (1898) xã Tiên Nông tách thành xã Xuân Lạc và thôn Tiên Nông; thôn Đồng Mội được đổi gọi là giáp Đồng Lạc; giáp Đồng Lạc thuộc xã Xuân Lạc, tổng Vân Hội, huyện Yên Thành; năm 1945 giáp Đồng Lạc nhập về xã Thanh Sơn, huyện Anh Sơn; năm 1953 tách xã Thanh Sơn thì Đồng Lạc thuộc xã Hồng Sơn.

Họ Trần xóm 1, xã Hồng Sơn

Họ Trần xóm 1, xã Hồng Sơn có nguồn gốc từ thôn Khả Quan xã Đặng Sơn (nay là xã Bắc Sơn, huyện Đô Lương). Đầu TK 20, Ông Trần Văn Thuật vào thôn Tiên Nông, xã Tiên Nông đi làm công cho cố Nguyễn Văn Điền; sau đó lấy vợ và định cư luôn tại thôn Tiên Nông. Từ ông Trần Văn Thuật đến nay họ Trần đã phát triển đến đời thứ 5.

Họ Hoàng Hữu xóm 8, xã Hồng Sơn

Họ Hoàng Hữu xóm 8 có nguồn gốc từ xã Tân Sơn huyện Đô Lương. Năm 1949, ông Hoàng Hữu Tư lên chị gái lấy chồng ở xã Tiên Nông chơi; thấy phong thổ nơi đây tươi sáng, dễ sinh cơ lập nghiệp; được anh rể và chị gái giúp đỡ, ông Tư bắt đầu tạo dựng cơ nghiệp.

Họ Đào xóm 2, xã Hồng Sơn

Họ Đào xóm 2 có nguồn gốc từ thôn Phúc Hậu xã Bạch Ngọc (nay là xã Lam Sơn, huyện Đô Lương). Vào thời Tự Đức (khoáng năm 1850), ông Đào Văn Kiệm di cư vào thôn Tiên Nông, xã Tiên Nông (nay là xóm 2, xã Hồng Sơn, huyện Đô Lương) định cư và lập nghiệp. Từ Ông Kiệm đến nay họ Đào xóm 2 đã phát triển được 7 đời, chia thành 3 chi.

Họ Bùi Trọng xóm 4, xã Hồng Sơn

Họ Bùi Trọng xóm 4, xã Hồng Sơn không rõ nguồn gốc từ đâu đến thôn Tiên Nông và đến từ thời nào. Nay chỉ biết từ cụ Bùi Trọng Hạc sinh khoảng năm 1855, ngày nay họ Bùi Trọng tôn cụ Bùi Trọng Hạc làm thuỷ tổ. Trên cụ Hạc còn có 2 đời (cha và ông) nhưng không rõ húy, tự; cha cụ Hạc nay vẫn còn phần mộ và đã được quy tập chung vào nghĩa trang của họ. Họ Bùi Trọng từ thủy tổ đến nay đã phát triển đến đời thứ 8.